Ρήσεις και Αποφθέγματα από τους Βυζαντινούς χρόνους
| Εν τούτω Nίκα.
Το ουράνιο όραμα που είδαν οι στρατιώτες του Μ. Κωνσταντίνου (πριν από τη μάχη στη Μουλβία γέφυρα, το 312 ) |
| Yμείς μέν των είσω της εκκλησίας, εγώ δε των εκτός υπό Θεού κατεσταμένος επίσκοπον αν είη.
Μεγάλος Κωνσταντίνος, 280-337, Βυζαντινός αυτοκράτορας (απευθυνόμενους σε Χριστιανούς επισκόπους) |
| Είπατε τω βασιλεί, χαμαί πέσε δαίδαλος αυλά.
Ουκέτι Φοίβος έχει καλύβην, ου μάντιδα δάφνην, ου παγάν λαλέουσαν. Απέσβετο και λάλον ύδωρ. Ο τελευταίος χρησμός των Δελφών προς τον Ιουλιανό τον Παραβάτη το 362 |
| Ημίν ανήκουσιν η ευγλωττία και αι τέχναι της Ελλάδος και η των Θεών αυτής λατρεία, υμέτερος δε κλήρος εστί η αμάθεια και η αγροικία και ουδέν πλέον. Αύτη εστίν η σοφία υμών.
Ιουλιανός ο Παραβάτης, 331-363 , Βυζαντινός Αυτοκράτορας (Λόγοι απαξίωσης του χριστιανικού κλήρου από τον Ιουλιανό) |
| Νενίκηκάς με Ναζωραίε...
Ιουλιανός ο Παραβάτης, 331-363 , Βυζαντινός Αυτοκράτορας (Πεθαίνοντας) |
| ... του Αρείου το απύλωτον στόμα…
Παροιμιακή φράση της Πρωτοβυζαντινής περιόδου (εμπνευσμένη από την εντυπωσιακή πολυλογία και ευγλωττία του αιρετικού Αρείου) |
| Το μεν αληθές εν, το δε ψεύδος πολυσχιδές.
Γρηγόριος ο Νανζιανζηνός, 327-390 , Πατέρας της εκκλησίας |
| Αμαρτία ομολογουμένη ελάττων γίνεται, χείρων δε μη ομολογουμένη.
Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος, 347-407 , Πατέρας της εκκλησίας |
| Όσον ευσχήμων εν τη οπλίσει ο στρατιώτης είναι, τοσούτον και αυτού προθυμία προσγίνεται και τοις εχθροίς δειλία.
Μαυρίκιος, 539-602, Βυζαντινός αυτοκράτορας (από τα «Στρατηγικά» του, σύγγραμμα για την πολεμική τέχνη) |
| Κάλλιστον εντάφιον η βασιλεία.
μτφρ: Το ωραιότερο σάβανο είναι η βασιλεία. Θεοδώρα, 500-548 , Αυτοκράτειρα του Βυζαντίου (αποτρέποντας τον Ιουστινιανό να εγκαταλείψει την Πόλη, στη στάση του Νίκα, το 532 μ.Χ). |
| Δόξα τω Θεώ, τω καταξιώσαντί με τοιούτον έργον επιτελέσαι. Νενίκηκά σε, Σολομών
Ιουστινιανός, 527-565, Αυτοκράτορας του Βυζαντίου (μετά την ολοκλήρωση της οικοδόμησης της Αγια-Σοφιάς, το 537) |
| Δεν σωζόμεθα δια της φυγής, παρά να αποθάνωμεν αδόξως, προτιμώτερον να αποθάνωμεν ενδόξως αγωνιζόμενοι.
Θεοδώρα, 500-548, Αυτοκράτειρα του Βυζαντίου (στη στάση του Νίκα, το 532 μ.Χ) |
| Νίψον ανομήματα μη μόναν όψιν.
Η καρκινική επιγραφή στην κρήνη της εισόδου της Αγια-Σοφιάς. (αποδίδεται στον Γρηγόριο τον Νανζιανζηνό) |
| Πάλι τον καύκον έπιες, πάλιν τον νουν απώλεσας. Σκωπτικό σύνθημα του κοινού του Ιπποδρόμου στο Βυζάντιο Απευθυνόταν προς τον αυτοκράτορα Φωκά (602-610) που ήταν μέθυσος. Επακολούθησε σφαγή 3000 θεατών |
| -«Ούτως, άθλιε, την πολιτείαν διώκησας;» -«Συ κάλλιον έχεις διοικήσαι;» Ο διάλογος μεταξύ Ηρακλείου και του εκθρονισθέντος Φωκά Η απάντηση του Φωκά εξόργισε τον Ηράκλειο που διέταξε την εκτέλεσή του Φωκά. |
| Πλούταρχε, σίγα τους παραλλήλους γράφων. Τι πολλά κάμνεις και στρατηγούς συλλέγεις; Τον δεσπότην έκφραζε, και γράφεις όλους. Γεώργιος Πισίδης, 7ος αιώνας, Βυζαντινός υμνογράφος (εξυμνώντας τον Ηράκλειο στην "Ηρακλειάδα") |
| Σθλάβος γαρ Ούννω και Σκύθης τω Βουλγάρω αύθις τε Μήδος συμφρονήσας τω Σκύθη μίαν καθ’ ημών ανεκίνησαν μάχην.
Γεώργιος Πισίδης, 7ος αιώνας, Βυζαντινός υμνογράφος (για τη συμμαχία όλων εναντίον του Βυζαντίου) |
| Ψυχρόν το γήρας, η τ᾿ εμή κράσις φύσει (φευ) φλεγματώδης.
Λέων Στ’ ο Σοφός, Βυζαντινός Αυτοκράτωρ |
| Ω γένος εμόν, εν ω μέσον εγώ.
Καρκινικό επίγραμμα του Βυζαντινού Αυτοκράτορα Λέοντα ΣΤ’ |
| Nοσώ, σώτερ, υπό πυρετώ, σώσον
Καρκινικό επίγραμμα του Βυζαντινού Αυτοκράτορα Λέοντα ΣΤ’ |
| Υπόμνημα γαρ εστιν η εικών, και όπερ τοις γράμμασι μεμυημένοις η βίβλος, τούτο και τοις αγραμμάτοις η εικών.
Ιωάννης Δαμασκηνός, 675-749, Σύριος μοναχός & Λόγιος, υπέρμαχος των εικόνων (περί εικονομαχίας ο λόγος) |
| Κύριε, η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή…
Η πρώτη φράση από το τροπάριο της Κασιανής |
| -Εκ γυναικός τα χείρω. -Kαι εκ γυναικός τα κρείττω. Ο διάλογος μεταξύ του αυτοκράτορα Θεόφιλου και της Κασσιανής (830) κατά την διαιδκασία επιλογής συζύγου του αυτοκράτορα ο οποίος, πικαρισμένος, διάλεξε άλλην |
| Πάνδεινα κακά πέπονθεν η Ρωμανία υπό των Αράβων μέχρι του νυν.
Κωνσταντίνος Ζ’ Πορφυρογέννητος, 905-959, Βυζαντινός Αυτοκράτορας Από το έργο του De Administrando Imperio (Περί Αυτοκρατορικής Διοίκησης) που απευθυνόταν προς τον γιο του Ρωμανό Β’ |
| ... εκείνος το τεταρτερόν [νόμισμα] επενόησε, κολοβώσας αυτό κατά τον σταθμόν, και τας μεν εισπράξεις δια του βαρυτέρου, τας δε δόσεις και πάντα τα αναλώματα δια του κεκολοβωμένου πεποίητο.
Ο ιστορικός Ζωναράς σχετικά με την υποτίμηση του νομίσματος από τον Νικηφόρο Φωκά |
| Ώ πλην γυναικός τα δ' άλλα Νικηφόρος.
Ο τελευταίος στίχος από το επίγραμμα στον τάφο του Νικηφόρου Φωκά απόδοση: τους νίκησες όλους εκτός από μια γυναίκα (η γυναίκα ήταν η σύζυγός του Θεοφανώ, που συνωμότησε με τον εραστή της Ιωάννη Τσιμισκή για τη δολοφονία του) |
| Ημείς σταυροπάτην και καλαφάτην Βασιλέα ού θέλομεν, αλλά την αρχέγονον και ημετέραν μητέρα Ζωή.
To σύνθημα του λαού της Πόλης όταν αντιστάθηκε στον Μιχαήλ Ε’ (Ο Μιχαήλ Ε’, που ήταν υιός ενός καλαφάτη, αποπειράθηκε να εκθρονίσει την αυτοκράτειρα Ζωή. Το 1042) |
| Oύτω αι των κακίστων ευνούχων βουλαί τους οικείους δεσπότας και ευεργέτας διαλυμαίνονται, ώστε Χρυσαόριον τον πάλαι θαυμασιώτατον ειπείν προς τινα των μεγάλων, ότι, ει μεν έχεις ευνούχον φόνευσον, ει δ’ ούκ έχεις αγόρασον και φόνευσον.
από τον ιστορικό Γεώργιο Κεδρηνό |
| Ω πόλις, πόλις πόλεων, πασών οφθαλμέ, άκουσμα παγκόσμιον, θέαμα υπερκόσμιον.
Νικήτας Χωνιάτης, 1155-1216, Βυζαντινός ιστορικός (θρήνος για την άλωση της Πόλης από τους Λατίνους το 1204 ) |
| Κακείθεν εις το Χώμα ελθών τω Μυριοκεφάλω εφίσταται· φρούριον δε τούτο παλαιόν και αοίκητον, προκληθέν, οίμαι, ό εγένετο ή γεγονός ό προεκλήθη· περί γαρ αυτό πολλάκις μυρίαις κεφαλαίς Ρωμαίων εβλήθη θάνατος.
Νικήτας Χωνιάτης, 1155-1216, Βυζαντινός ιστορικός (σχόλιο για το πεδίο μάχης του Μυριοκεφάλου) |
| Βελισαρίω οβολόν δότε τω στρατηλάτη, ον τύχη μεν εδόξασεν, αποτυφλοί δ’ ο φθόνος.
Ιωάννης Τζέτζης, 1110-1180, Βυζαντινός λόγιος (σύμφωνα με έναν θρύλο, ο στρατηγός Βελισάριος στο τέλος της ζωής του έπεσε σε δυσμένεια και κατάντησε ζητιάνος) |
| Αίσχιστον παιδάριον, ημείς από κοπρίας σε ανεστήσαμεν, και ημείς πάλιν θέλομεν σε ρίψει εις την κοπρίαν.
Ο Ενετός Δόγης Δάνδολος για τον αυτοκράτορα Αλέξιο Δ’, το 1204 Ο Δάνδολος ήταν από τους επικεφαλής της Δ’ Σταυροφορίας που πολιορκούσε την Πόλη με το πρόσχημα ότι υποστήριζαν τα δικαιώματα του Αλεξίου |
| Πάσα τοίνυν φιλοσοφία και γνώσις Ελλήνων εύρεμα... Συ δε, ω Ιταλέ, τίνος ένεκεν εγκαυχά;
Θεόδωρος Β’ Λάσκαρις, 1221-1258, Βυζαντινός αυτοκράτορας |
| Απασών γλωσσών το ελληνικόν υπέρκειται γένος.
Θεόδωρος Β’ Λάσκαρις, 1221-1258, Βυζαντινός αυτοκράτορας |
| Τα έθνη μάχεται καθ’ ημών. Και τις ο βοηθήσων ημίν; Πέρσης πώς βοηθήσει τω Έλληνι;… Μόνον δε το Ελληνικόν αυτό βοηθεί εαυτώ.
Θεόδωρος Β’ Λάσκαρις, 1221-1258, Βυζαντινός αυτοκράτορας |
| Τις αγνοεί ότι ο κλήρος της διαδοχής εκείνου [του Μ. Κωνσταντίνου] εις το ημέτερον διέβη γένος, και ότι ημείς είμεθα οι τούτου κληρονόμοι και διάδοχοι;
Ιωάννης Γ’ Δούκας Βατάτζης, 1192-1254, Βυζαντινός αυτοκράτορας (Από επιστολή του προς τον Πάπα. Τα δικαιώματα των Ρωμαίων τα διεκδικούσαν και οι Παπικοί και οι Γερμανοί, ως Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία) |
| Εσμέν Έλληνες το γένος, ως η τε φωνή και η πάτριος παιδεία μαρτυρεί.
Πλήθων Γεμιστός, 1360-1452, Έλληνας Βυζαντινός φιλόσοφος |
| Ουδέποτε παυσόμεθα μαχόμενοι και πολεμούντες τοις κατέχουσι την Κωνσταντινούπολιν
Ιωάννης Γ’ Δούκας Βατάτζης, 1192-1254, Βυζαντινός αυτοκράτορας (Από επιστολή του προς τον Πάπα. Το πρόβλημα τότε ήταν οι Λατίνοι) |
| Κάλλιον ειδέναι [στην Πόλη] φακιόλιον Τούρκικον παρά καλύπτραν λατινικήν.
Γεννάδιος Β', 1400-1472, Πατριάρχης Κων/πόλεως (Παρόμοια φράση αποδίδεται και στον Λουκά Νοταρά, εκ των διοικητών των υπερασπιστών της Πόλης) |
| Το την Πόλιν σοι δούναι ουτ' εμόν εστί ούτ' άλλου των κατοικούντων εν ταύτη.
Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος, Ο τελευταίος Βυζαντινός Αυτοκράτορας προς τον Μωάμεθ Β΄, το 1453… |
| Ουκ έστι τις των χριστιανών του λαβείν την κεφαλήν μου απ΄ εμού;
Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος, Ο τελευταίος Βυζαντινός Αυτοκράτορας Μαχόμενος, το 1453... |
| Εάλω η Πόλις!
μτφρ: έπεσε η Πόλη Aπό το "Χρονικόν" του Βυζαντινού ιστορικού Γεωργίου Φραντζή. |
| Βυζαντινές Παροιμίες |
|
Πρόσκληση: Για μια περιήγηση στον κόσμο του Βυζαντίου, επισκεφθείτε το «ομόσταβλο» site:
