Παράρτημα ΙΙ: Λατινομάθεια
Γνωστές Λατινικές Φράσεις
Φράσεις που, λίγο-πολύ, χρησιμοποιούμε και καλό είναι να ξέρουμε τι σημαίνουν
| Λατινική φράση | Μετάφραση |
| a posteriori | [συμπέρασμα] μετά από εμπειρική παρατήρηση |
| a priori | εκ των προτέρων, θεωρητικά, χωρίς παρατήρηση |
| ad hoc | γι' αυτό ειδικά, επί τούτω |
| advocatus diaboli | ο δικηγόρος του διαβόλου |
| alma mater | τροφός μητέρα (χρήσ. για πανεπιστήμια) |
| alter ego | ο άλλος εαυτός |
| altera pars | η άλλη πλευρά |
| a cappella | στην εκκλησία (μτφ., χωρίς τη συνοδεία μουσικής) |
| anno domini | [κατά] το έτος του Κυρίου |
| aqua fortis | νιτρικό οξύ |
| aqua vitae | νερό της ζωής (για αλκοολούχα ποτά) |
| audio, video, disco | ακούω, βλέπω, μαθαίνω (καλό!!!) |
| aurora borealis | βόρειο σέλας |
| ave maria | χαίρε Μαρία |
| bona fide | με καλή πίστη, καλή τη πίστει |
| bona fortuna | καλή τύχη |
| casus belli | αιτία πολέμου |
| corpus Christi | το σώμα του Χριστού |
| cui bono? | ποιος ωφελείται (ποιος είχε κίνητρο) |
| cum laude | μετά επαίνου |
| curriculum vitae | πορεία της ζωής (βιογραφικό σημείωμα) |
| de facto | εμπράκτως, εκ των πραγμάτων |
| de jure | εκ του νόμου, αυτοδικαίως |
| de profundis | εκ βαθέων (Ψαλμοί Δαβίδ) |
| erga omnes | έναντι όλων |
| ex cathedra | από καθέδρας |
| ex libris | από τη βιβλιοθήκη, από τη βιβλιογραφία |
| ex officio | λόγω θέσεως |
| habeas corpus | πρέπει να έχεις το σώμα (πρέπει να δικαιολογείς την δίκη) |
| habemus Papam! | έχουμε Πάπα (στην αναγγελία εκλογής Πάπα) |
| hic et nunc | εδώ και τώρα |
| homo erectus | όρθιος άνθρωπος (ανθρωπολογικός όρος) |
| homo sapiens | έμφρων άνθρωπος (ανθρωπολογικός όρος) |
| homo universalis | άνθρωπος με γενικά ενδιαφέροντα και πολλές γνώσεις |
| honoris gratia | τιμής ένεκεν |
| in absentia | ερήμην |
| in extremis | στα άκρα, σε ακραία περίπτωση, στην εσχάτη περίπτωση |
| in memoriam | εις μνήμην |
| in nomine domini | εις το όνομα του Κυρίου |
| in principio | επί της αρχής |
| in promptu | με ετοιμότητα, άμεσα (γρήγορα) |
| in situ | επί τόπου, αυτοψία |
| in vitro | στο γυαλί (μτφ. σε τεχνητές συνθήκες, στο εργαστήριο) |
| in vivo | σε πραγματικές συνθήκες |
| ipso facto | με βάση το ίδιο τογεγονός |
| lapsus calami | τυπογραφικό λάθος |
| lapsus linguae | γλωσσικό ολίσθημα |
| lingua franca | Γαλλική γλώσσα (μτφ., οικουμενική γλώσσα) |
| Magna Carta | μεγάλο χαρτί, η σύμβαση των δικαιωμάτων του 1215 (Αγγλία) |
| magna cum laude | με μεγάλο έπαινο |
| magnum opus | το μεγάλο έργο [της ζωής] |
| manus in mano | χέρι-χέρι |
| mare nostrum | η θάλασσά μας (η Μεσόγειος) |
| mea culpa | λάθος μου |
| memorandum | υπόμνημα, μνημόνιο |
| modus vivendi | τρόπος ζωής |
| moratorium | καθυστέρηση |
| mutatis mutandis | μετά τις απαραίτητες αλλαγές, τηρουμένων των αναλογιών |
| novus ordo | νέα τάξη |
| Opus Dei | έργο του Θεού (παραθρησκευτική οργάνωση των Καθολικών) |
| pater familias | ο πατέρας της οικογένειας |
| pax romana | ρωμαϊκή ειρήνη |
| per capita | κατά κεφαλήν |
| per cent | τοις εκατό |
| per se | καθ' εαυτόν, μόνος του, μόνο του |
| persona non grata | ανεπιθύμητο πρόσωπο |
| post hoc | μετά από αυτό |
| post mortem | μετά θάνατον (και αυτοψία) |
| primus inter pares | πρώτος μεταξύ ίσων (τίτλος των Ρωμαίων αυτοκρατόρων) |
| pro bono [publico] | για το [κοινό] καλό |
| pro forma | για τους τύπους (τυποποιημένο έγγραφο) |
| pro patria | υπέρ πατρίδος |
| quid pro quo | κάτι για κάτι (κάτι σε ανταπόδοση) |
| quo vadis? | πού πηγαίνεις; |
| scripta manent | τα γραπτά μένουν |
| sine nobilitatis | χωρίς ευγενική καταγωγή (προέλευση του SNOB) |
| sine qua non | εκ των ων ουκ άνευ |
| status quo | το κατεστημένο, η υπάρχουσα κατάσταση |
| sui generis | ιδιότυπος, ιδιότροπος, ιδιόμορφος |
| summa summarum | το άθροισμα των αθροισμάτων, τελικό άθροισμα |
| tabula rasa | λευκή πλάκα, μετφ. άγραφο χαρτί, σε νέα βάση |
| terra incognita | άγνωστη γη |
| veni, vidi, vici | ήρθα, είδα, νίκησα |
| verbatim | [ακριβώς] κατά λέξη |
| verbatim ac litteratim | κατά λέξη και κατά γράμμα |
| vice versa | και αντιστρόφως, ανάποδα |
| vivat | ζήτω |
Μανώλης Παπαθανασίου 2008 – 2024
