Παράρτημα ΙΙ: Λατινομάθεια
Γνωστές και εν χρήσει Λατινικές Λέξεις
Λέξεις που είτε χρησιμοποιούνται αυτούσιες είτε συνδέονται ετυμολογικά με λέξεις στα Νέα Ελληνικά
| Λατινική Λέξη | Μετάφραση |
| λέξεις που είναι σε χρήση αυτούσιες, σχεδόν ομόηχες και με σχεδόν το ίδιο νόημα | |
| agenda | αυτά που πρέπει να γίνουν (μτχ. του ago) |
| ampulla | φλασκί, φιάλη |
| album | το λευκό, άσπρη πλάκα γραφής, κατάλογος |
| capsula | μικρό κιβώτιο |
| confusio | σύγχυση |
| contra | εναντίον |
| colubra | θηλυκό φίδι |
| cultura | καλλιέργεια |
| cura | φροντίδα, επιμέλεια, επιμελητεία |
| decor | ομορφιά, χάρις |
| duplex | διπλός |
| extra | επιπλέον, έξω, παραπέρα |
| familia | οικογένεια |
| forma | φόρμα, σχήμα |
| freno | συγκρατώ, περιορίζω, ελέγχω, φρενάρω |
| fumo | καπνίζω |
| fundo | χύνω, λιώνω |
| furia | θυμός, οργή, φούρια |
| gusto | δοκιμάζω, γεύομαι |
| harena | άμμος, παραλία, αρένα |
| manica | μανίκι, κάλυμμα χεριού |
| medium | μέσο |
| miseria | δυστυχία |
| normal | τυποποιημένος (για ξυλουργούς), μτγν: φυσιολογικός |
| nuntius | αγγελιοφόρος, εκπρόσωπος (του Πάπα) |
| opera | δουλειά, έργο |
| pastor | βοσκός, ποιμένας |
| piscina | δεξαμενή με ψάρια |
| porta | πύλη, πόρτα |
| provocator | ο προκαλών, είδος μονομάχου |
| regula | κανόνας, χάρακας |
| retro | πίσω |
| rotunda | στρογγυλή |
| saburra | άμμος χρησιμοποιούμενη σαν αντίβαρο |
| super | επάνω, επιπλέον παραπέρα |
| susurro | βόμβος, σούσουρο |
| tuba | πολεμική σάλπιγγα |
| turbo | ενοχλώ, αναταράσσω, στροβιλίζω, στρόβιλος |
| velo | κρύβω |
| vero | αληθινά |
| veteranus | βετεράνος |
| villa | εξοχική κατοικία |
| vitio | ελάττωμα, αμαρτία, βίτσιο |
| vivat | ζήτω |
| | |
| λόγιες λέξεις και επιστημονικοί όροι που συχνά χρησιμοποιούνται με τη λατινική τους γραφή | |
| ante | πριν |
| corrigenda | διορθωτέα (παροράματα) |
| circum, circa | γύρω από , περίπου |
| calculus | βότσαλο (μτγν. μαθ. λογισμός) |
| doctor | δάσκαλος |
| ergo | συνεπώς, επομένως, γι' αυτό |
| errata | παροράματα, λάθη |
| homo (γεν.hominis) | άνδρας, άνθρωπος |
| lapsus | σφάλμα, ολίσθημα |
| lector | αναγνώστης |
| matrix | κυψέλη, μητρικός |
| nexus | κόμβος, σύνδεσμος, δίκτυο |
| opus (γεν. operis) | έργο |
| quantum | πόσο, κβάντουμ |
| radius | ακτίνα (τροχού αρχικά) |
| ratio | τρόπος, μέθοδος, διαδικασία, λόγος, αιτία, αναλογία |
| verbatim | ακριβώς όπως ειπώθηκε |
| virus | σκουλήκι ή δηλητήριο |
| άλλες λέξεις που χρησιμοποιούνται συνήθως με τη λατινική τους γραφή | |
| ave | χαίρε |
| bonus | καλός |
| credo | πιστεύω |
| corpus | σώμα, πτώμα |
| cursor | δρομέας, αγγελιοφόρος (χρήση σε PC) |
| error | λάθος (χρήση σε PC) |
| filioque | και εκ του Υιού |
| focus | εστία (νεολτν) |
| forum | αγορά, κεντρική πλατεία |
| gratis | δωρεάν |
| imperium | εξουσία, αυτοκρατορία |
| index | δείκτης, μτγν. κατάλογος |
| libido | βίαια επιθυμία |
| locus | τόπος, σημείο, κατάσταση |
| malus | κακός |
| maximum | μέγιστο |
| minimum | ελάχιστο |
| memorandum | υπόμνημα, σημείωμα |
| mensa | τραπέζι |
| modus | μέθοδος, τρόπος, μέτρο, όριο |
| momentum | κίνηση, μτγν. ορμή |
| moratorium | καθυστέρηση |
| placebo | θα ευχαριστήσω (ιατρ. όρος για εικονικά φάρμακα) |
| requiem | κυριολ. το της αναπαύσεως, νεκρώσιμος ύμνος |
| referendum | σημείο αναφοράς |
| scribe | γράφε |
| sic | έτσι |
| sponsor | εγγυητής, εγγύηση |
| status | θέση, κατάσταση |
| veto | απαγορεύω |
| via | δρόμος |
| λέξεις που αποτελούν εμπορικές ονομασίες | |
| alter | ένας άλλος |
| algida | κρύα |
| amita | θεία |
| avis | πουλί |
| domus | σπίτι |
| farina | αλεύρι |
| fiat | γενηθήτω |
| juventus | νεολαία |
| illuminati | πεφωτισμένοι |
| lego | μαζεύω, συλλέγω, διαβάζω |
| multiplex | πολύπτυχος |
| natura | φύση |
| nivea | λευκή |
| nova | νέα |
| rex (γεν.regis) | βασιλιάς |
| sanitas | υγεία |
| sol | ήλιος |
| solaris | ηλιακός |
| ultra | περισσότερο από |
| volvo | γυρνώ, γυρίζω, περιστρ |
| vox (γεν. vocis) | φωνή |
| | |
| λατινικές λέξεις που, ετυμολογικά, αποτελούν ρίζα σύγχρονων ελληνικών λέξεων | |
| arma | όπλα |
| barbatus | γενειοφόρος |
| corona | κορώνα, στέμμα |
| conservo | διατηρώ, συντηρώ |
| columna | κολώνα, στήλη |
| communis | κοινός |
| classis | κοινωνική τάξη |
| camera | δωμάτιο με θόλο |
| caminus | καμίνι, φωτιά |
| campus | επίπεδο μέρος, χωράφι, πεδιάδα(μτγν. πανεπιστ. χώρος) |
| canalis | κανάλι, αγωγός |
| candela | κερωμένο φυτίλι, καντήλι |
| capistrum | χαλινάρι |
| carreria | δρόμος για άμαξες (εξ ου και καριέρα) |
| carrus | άμαξα |
| cassida | μεταλλικό κράνος |
| castellum | κάστρο, φρούριο |
| castrum | κάστρο, φρούριο |
| castus -casta -castum | αγνός, ιερός |
| bracae | βράκα |
| bucca | μάγουλο, μπουκιά |
| caballus | άλογο |
| caca | κακά |
| codex | κορμός δέντρου, βιβλίο (από ξύλινες πλάκες), χειρόγραφο |
| custodia | προστασία, φρουρά, κουστωδία |
| documentum | παράδειγμα, απόδειξη |
| durus | σκληρός |
| emeritus | βετεράνος, παλαίμαχος |
| erratum | λάθος, σφάλμα (πληθ. errata) |
| falsus | ψεύτικος, απατηλός |
| graeculus | μικρός Έλληνας,"Ελληνούκος", (υποτιμητικό, εξ ου γραικύλος) |
| institutio | θεσμός, εκπαίδευση, μέθοδος |
| luxus | πολυτέλεια |
| macellarius | σφαγέας |
| mandatum | διαταγή, οδηγία |
| manifestus | ξεκάθαρος, μτγν. διακηρυγμένος, δημοσιευμένος |
| militaris | στρατιωτικός |
| nepos (γεν. nepotis) | εγγονός, ανιψιός (εξ ου νεποτισμός) |
| nomenclator | σκλάβος που υπενθυμίζει ονόματα |
| numerus | αριθμός, ψηφίο |
| palatium - palatia | παλατινός λόφος- πληθ. ανάκτορα |
| pedalis | ποδάρι |
| proletarius | πολίτης της κατώτερης τάξης |
| pullus | κοτόπουλο |
| purus | αγνός |
| quadrum | τετράγωνο |
| relaxo | χαλάρωση, ξεκούραση |
| salto | χορεύω, πηδώ |
| sacculus | μικρή τσάντα |
| sagitta | σαΐτα, βέλος |
| scrinium | βιβλιοθήκη |
| securis | τσεκούρι, μτφ. υπεροπλία |
| securitas | γαλήνη, ανεμελιά, μτγν. ασφάλεια |
| seminarium | φυτεία, θεραπευτήριο |
| servus -serva | σκλάβος - σκλάβα |
| sexus | το φύλο |
| specialis | ιδιαίτερος |
| specula | παρατηρητήριο, ακτίδα ελπίδας |
| stilus | γραφίδα, στύλος, παλούκι (εξ ου στυλό, στυλ) |
| studio | μελετώ |
| tractor | ελκυστής, αυτός που τραβάει |
| video | βλέπω |
| visito | επισκέπτομαι |
Μανώλης Παπαθανασίου 2008 – 2024
